Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία μέσω της οποίας ο άνθρωπος μπορεί να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους νιώθει ή συμπεριφέρεται με συγκεκριμένους τρόπους και να υποστηριχθεί στις προσπάθειες αλλαγής αυτών.
Η ψυχοθεραπεία απευθύνεται σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική διαταραχή, όπως οι συναισθηματικές διαταραχές (κατάθλιψη, διπολικές διαταραχές κ.ά.), οι αγχώδεις διαταραχές (διαταραχή πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία, κοινωνική φοβία, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή), οι διαταραχές διατροφής, οι ψυχώσεις κ.ά. Η ψυχοθεραπεία απευθύνεται ωστόσο και σε ανθρώπους, που ενδέχεται να αντιμετωπίζουν κάποιες δυσκολίες στην διαχείριση των θεμάτων της καθημερινότητάς τους, όπως η προσαρμογή σε νέες συνθήκες ζωής, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η επίλυση προβλημάτων, οι προσωπικές ανησυχίες κ.ά., ακόμα και αν δεν πληρούν τα κριτήρια κάποιας ψυχιατρικής διαταραχής.
Συνήθη κριτήρια σύμφωνα με τα οποία μπορεί κάποιος να αποφασίσει εάν η ψυχοθεραπεία θα του ήταν χρήσιμη είναι η ‘υποκειμενική ενόχληση’ ή/και η ‘έκπτωση της λειτουργικότητας’. Με τον όρο υποκειμενική ενόχληση εννοούμε ότι ο άνθρωπος βιώνει κάποια συναισθήματα που του είναι δύσφορα και από τα οποία θα ήθελε να απαλλαγεί ή να μάθει να τα διαχειρίζεται, προκειμένου να μην τον κάνουν να υποφέρει ή να δυσφορεί τόσο. Ένα παράδειγμα είναι τα συχνά και έντονα συναισθήματα θυμού, θλίψης, ανησυχίας, άγχους κτλ., που κατακλύζουν τον άνθρωπο στην καθημερινότητά του και τα οποία ο ίδιος δυσκολεύεται να διαχειριστεί μόνος του. Επίσης, με τον όρο ‘έκπτωση της λειτουργικότητας’ εννοούμε ότι ο άνθρωπος δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της ζωής του ικανοποιητικά και αποτελεσματικά. Οι δυσκολίες να φροντίσει κάποιος τον εαυτό του (την υγιεινή του, την διαχείριση των οικονομικών του, την διαβίωσή του), η αδυναμία εύρεσης ή διατήρησης της εργασίας, τα προβλήματα στην σύναψη και διατήρηση διαπροσωπικών σχέσεων (οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές σχέσεις) κ.ά. είναι ενδείξεις ότι ο άνθρωπος δυσκολεύεται να ανταποκριθεί ικανοποιητικά στην καθημερινότητά του και πιθανόν να μπορούσε να βοηθηθεί σημαντικά από μια ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Ένα τρίτο κριτήριο για παροχή ψυχοθεραπείας είναι η περίπτωση που κάποιος βλάπτει τον συνάνθρωπό του, ακόμα και αν ο ίδιος δεν δυσφορεί για αυτό, περίπτωση στην οποία συχνά απουσιάζει το κίνητρο για αλλαγή.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την παροχή ψυχοθεραπείας είναι η εθελοντική συμμετοχή του ατόμου σε αυτή και η επιθυμία του ανθρώπου να αλλάξει αυτά που τον απασχολούν. Εάν λοιπόν κάποιος επιθυμεί να απαλλαγεί από τα αρνητικά συναισθήματα που νιώθει ή/και δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του, δεν έχει παρά να αναζητήσει τον κατάλληλο για αυτόν ψυχοθεραπευτή και να λάβει την υποστήριξη και καθοδήγηση που χρειάζεται στην προσπάθειά του να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του.